قهوه ترک: تجربه ای تاریخی از دل فرهنگ های شرقی

قهوه ترک یک سبک از قهوه است که در یک  جزوه(قهوه جوش) با استفاده از دانه های قهوه آسیاب شده بسیار ریز و بدون فیلتر تهیه می شود.

آماده سازی

قهوه ترک قهوه ای است که با آسیاب کردن بسیار ریز دم کشیده می شود. هر نوع دانه قهوه ای می تواند استفاده شود؛ ارقام عربیکا بهترین محسوب می شوند، اما روبوستا یا مخلوط نیز استفاده می شود.پودر قهوه در هنگام سرو در قهوه باقی می ماند. قهوه ممکن است در خانه با یک آسیاب دستی برای آسیاب بسیار ریز آسیاب شود، در سفارش توسط فروشندگان قهوه در اکثر نقاط جهان آسیاب شود، یا از بسیاری از مغازه ها به صورت آسیاب شده آماده خریداری شود.

قهوه و آب، معمولاً با افزودن شکر، در ظرف ویژه ای به نام جزوه  در ترکیه و اغلب به نام ibrik در سایر نقاط جهان به جوش آورده می شود. به محض اینکه مخلوط شروع به کف کردن کند و قبل از اینکه به جوش بیاید، از روی حرارت برداشته می شود؛ ممکن است دوبار دیگر به طور موقت گرم شود تا کف مطلوب افزایش یابد. گاهی حدود یک سوم قهوه در فنجان های فردی توزیع می شود؛ مقدار باقیمانده به آتش برگردانده شده و به محض به جوش آمدن در فنجان ها توزیع می شود. قهوه به طور سنتی در فنجان های کوچک چینی به نام kahve fincanı "فنجان قهوه" سرو می شود.
یک سنت باستانی دیگر شامل قرار دادن جزوه پر شده با قهوه در یک بشقاب پر از ماسه داغ است. بشقاب روی شعله باز گرم می شود، بنابراین به ماسه اجازه می دهد تا کنترل کامل گرما را به دست بگیرد. گرمایی که توسط ماسه ایجاد می شود، باعث می شود که قهوه به سرعت به سطح کف کند. گرما همچنین می تواند با عمق جزوه  در ماسه تنظیم شود. این فرآیند معمولاً سه تا چهار بار تکرار می شود و سپس قهوه در فنجان های کوچک به نام فنجان های دمیتاس سرو می شود.

میزان شکر هنگام سفارش قهوه مشخص می شود. ممکن است بدون شکر (ترکی: sade kahve)، با شکر کم یا متوسط (ترکی: az şekerli kahve، orta şekerli kahve یا orta kahve یا شیرین ترکی: çok şekerli kahve) ) باشد. قهوه اغلب همراه با چیزی کوچک و شیرین برای خوردن، مانند لوزینه ترکی، سرو می شود.گاهی اوقات با هل، مسطیک، سالپ یا کهربا طعم دار می شود. مقدار زیادی از پودر قهوه ازجزوه  به فنجان منتقل می شود؛ در فنجان، بخشی در کف نشین می شود اما بخش زیادی در معلق باقی می ماند و همراه با قهوه مصرف می شود.

طبق نظر اهل فن،

در مقاله ای برای سمپوزیوم غذایی آکسفورد در سال 2013، تان و برسا ویژگی های هنر یا صنعت تهیه و سرو قهوه ترک را بر اساس رویه های سنتی شناسایی کردند:

• رست کردن: در ایده آل ترین حالت، دانه های عالی آرابیکا سبز را به صورت محدود و روی حرارت ثابت در یک ظرف ضد زنگ کم عمق می پزند. توقف در زمان مناسب بسیار حیاتی است، سپس دانه ها را به مرحله بعدی منتقل می کنند:

• سرد کردن. اجازه می دهند تا دانه ها در یک جعبه چوبی سرد شوند و روغن اضافی را جذب کنند. نوع چوب مدعی است که روی طعم تاثیر دارد و گردو بهترین آن است.

• کوبیدن یا آسیاب کردن. دانه ها باید به صورت پودر بسیار ریز درآیند. ریزی پودر برای موفقیت قهوه ترک بسیار اساسی است چرا که بر کف و احساس دهانی تأثیر می گذارد. ( اندازه ذرات باید 75-125 میکرون باشد.) کنناسورهای سرسخت اصرار دارند که باید در هاون چوبی به صورت دستی کوبیده شوند، اگرچه دستیابی به ریزی یکنواخت در این روش دشوار است. در نتیجه، معمول تر شده است که آنها را در آسیاب برنجی یا مسی آسیاب کنند، هرچند باعث ایجاد ذرات خشک تری می شود.

• دم کردن. استفاده از یک جزوه مناسب حیاتی است. این ظرف، یک بالن مخروطی است که در قاعده پهن تر از گردن آن است و از مس ضخیم چکش خورده ساخته شده است. (یک جزوه معمولی یک فنجان قهوه را تهیه می کند و به آسانی می توان آنها را در بسیاری از کشورهای غربی سفارش داد.) آب سرد، چند قاشق چایخوری پودر قهوه (حداقل 7 گرم به ازای هر نفر) و هر نوع شکری داخل جزوه ریخته و روی آتش قرار داده می شود. شکل نوک تیز ظرف باعث تشکیل کف و حفظ عطرهای فرار می شود. هرگز نباید بگذارید قهوه به جوش شدید برسد و نباید بیش از حد دم کشیده شود. "این مرحله نیازمند نظارت دقیق و زمان بندی ظریف است زیرا قهوه ترک با ضخیم ترین لایه ممکن کف در بالا باید باشد". برخی معتقدند که مس کمک به بهبود طعم می کند.
• سرو کردن. جزوه دارای یک دهانه است که از آن قهوه به فنجان سرو می شود. در حالی که طراحی فنجان به نظر ربطی به طعم نوشیدنی نداشته باشد، کنناسورها می گویند که تفاوت ایجاد می کند. بهترین فنجان ها از جنس چینی با لبه ای نازک هستند: این بر احساس دهانی تأثیر می گذارد. یک سنت فرهنگی طولانی بر لذت سرو کردن قهوه در فنجان های زیبا که میراث خانوادگی هستند، تأکید دارد. نوشیدنی به همراه یک لیوان آب سرو می شود که ابتدا باید نوشیده شود تا دهان پاک شود. سایر سنت های فرهنگی بر قدرشناسی مهمان از نوشیدنی و صمیمیت موقعیت تأثیر می گذارند، از جمله قصه گویی، فال گیری و غیره.
در حالی که ممکن است برخی از این مراحل در نوشیدن قهوه مدرن حذف شده باشد، به عنوان مثال قهوه ممکن است از قبل تغییر یافته و آسیاب شده باشد، اما آیین ها و وسایل (مانند بوی پیش رو از دانه های در حال تغییر شکل) بر تخیل اثر گذاشته و تأثیر روانشناختی دارند.

تاریخچه

قهوه فروشی  استانبول : 1809 ,

نوشیدن قهوه در جهان اسلامی در قرن 16 گسترش یافت. از حجاز به قاهره رسید؛و از آنجا به سوریه و استانبول رفت. درخت قهوه اولین بار به طور تجاری در یمن کشت شد، پس از معرفی آن از جنگل های بارانی اتیوپی که به طور وحشی رشد می کرد. برای مدت طولانی یمنی ها انحصار جهانی صادرات دانه های قهوه را داشتند (بنا به گفته کارل لینه، با از بین بردن عمدی توانایی جوانه زنی آنها). برای نزدیک به یک قرن (1538-1636) امپراطوری عثمانی منطقه ساحلی جنوبی یمن، به ویژه بندر معروف قهوه اش یعنی موکا را کنترل می کرد.  در قرن 18، مصر ثروتمندترین ایالت امپراطوری عثمانی بود و مهمترین کالایی که مبادله می کرد، قهوه یمنی بود. بازرگانان قاهره مسئول انتقال آن از یمن به بازارهای جهان اسلام بودند.
قهوه در استانبول تا سال 1539 مورد استفاده قرار می گرفت، زیرا یک سند قانونی به خانه دریاسالار عثمانی باربروس حیرالدین پاشا اشاره می کند که دارای اتاق قهوه ای بوده است.به نظر می رسد که اولین قهوه خانه در استانبول در سال 1554 (برخی می گویند 1551) توسط حاکم حلب و شمس از دمشق افتتاح شد (ممکن است ابتدا دو مکان جداگانه بوده باشند). به زودی، قهوه خانه ها در سراسر استانبول و حتی در شهرهای کوچک آناتولی گسترش یافتند.
ایگناتیوس د'اوسون برای خوانندگان فرانسوی خود روش ترکی دم کردن قهوه را توصیف کرد (Tableau Général de l'Empire Othoman، 1789). این توصیف، که در این یادداشت ترجمه شده است، بسیار شبیه به نسخه امروزی آن است، از جمله تولید کف. از گزارش مسافر ژان دوُ تئوونُ مشخص می شود که ترک ها حداقل یک قرن پیش از آن از آن استفاده می کردند. او اشاره می کند که آنها قهوه را سیاه می نوشیدند؛ برخی زردچوبه، هل یا شکر به آن اضافه می کردند، اما فکر می شد که سالم تر نیست، و تا به تازگی، نسل مسن تر از اهل فن، عادت شیرین کردن قهوه ترکی را تحقیر می کردند.

مبدا روش ترکی

  بیرون یک کافه استانبول(کارت پستال 1910- موزه انگلیسی)

در مورد منشا قهوه ترکی ادعاهای متناقضی وجود دارد. بدون ارجاع به منابع تاریخی، برخی از نویسندگان ادعا کرده اند که این روش در یمن  یا در دمشق (ادعایی محتمل، اگرچه مستند نشده است، زیرا احتمالاً قهوه خانه های خاورمیانه در دمشق آغاز شده  و توسط سوریه ای ها به استانبول آورده شده اند، مانند موارد ذکر شده در بالا) یا با خود مردم ترک ها ریشه گرفته است.

یمنی ها ممکن است اولین کسانی باشند که قهوه را به صورت نوشیدنی داغ مصرف کرده اند (به جای جویدن دانه یا افزودن آن به غذای جامد) و احتمالاً اولین استفاده کنندگان اجتماعی آن صوفیان خوش نشین آن منطقه بوده اند که برای بیداری در شب های خود به آن نیاز داشتند. با این حال، یک اکسپدیسیون علمی دانمارکی در سال 1762 متوجه شد که یمنی ها قهوه ای که به "شیوه ترکی" دم شده است را دوست ندارند و به ندرت آن را می نوشند، زیرا فکر می کنند که برای سلامتی مضر است: آنها ترجیح می دادند کیشر را که نوشیدنی ساخته شده از پوسته دانه قهوه است و بیشتر به چای شباهت دارد، مصرف کنند. همچنین، بر اساس گزارش دانشمند جان الیس (1774)، بازدیدکنندگان فرانسوی از دربار سلطنتی یمن متوجه شدند که تنها نسخه ای از آن مصرف می شده که از پوسته های قهوه با رنگ مشابه آب جو ساخته شده است. در سال 1910، کنسول آمریکا در عدن گزارش داد که برخلاف باور عمومی و گزارش های برخی از مسافران، عرب یمنی هرگز خود از قهوه استفاده نمی کند، بلکه آن را تقریباً کامل برای صادرات تولید می کند. او در مقادیر زیادی از نوشیدنی "کیشار"، که از پوسته های خشک شده قهوه دم می کند، استفاده می کند... قهوه به اندازه ای توسط مردم استفاده نمی شود که چند ماه پس از برداشت محصول جدید، غیرممکن است که یک عابر از کشور بتواند حتی یک پوند آن را خریداری کند  و گفته شده است که یمنی ها تا به امروز قهوه زیاد نمی نوشند.
اگر قهوه ترکی را "قهوه سیاه بسیار غلیظ که با تفاله ریز در آن سرو می شود" تعریف کنیم، آنگاه این روش در شهرهای خاورمیانه رایج است (در مناطق روستایی روش متفاوتی به کار می رود که به آن قهوه عربی می گویند) و به نام های دیگری مانند قهوه مصری، قهوه سوری و غیره نیز شناخته می شود،  اگرچه ممکن است برخی تفاوت های محلی وجود داشته باشد.

غیرقانونی بودن و پذیرش

  آشپز اصلی قهوه سلطان در لباس های مراسمی خود حدود سال 1790 (موزه بریتانیا)

واژه انگلیسی "قهوه" از کلمه ترکی "قهوه" گرفته شده است، که از کلمه عربی "قهوه" آمده است،  که می تواند به معنای "شراب" باشد. گاهی گفته می‌شود که قهوه در اسلام ممنوع بوده است، اگرچه این ممنوعیت چندان موثر نبوده است. با این حال، به نظر می‌رسد که بیشتر علمای مذهبی مسلمان در واقع از قهوه حمایت می‌کردند، یا به آن اصل به طور اساسی مخالف نبودند. دولت‌ها بودند که می‌خواستند جلسات قهوه‌خوری را سرکوب کنند، زیرا از اینکه آنها کانون‌های اعتراض سیاسی باشند، نگران بودند. "آنچه محکوم شد، نه اثرات فیزیولوژیکی کافئین، بلکه آزادی سخنرانی در قهوه‌خانه‌ها بود که حاکمان آن را مخرب می‌دانستند."
در سال 1543 چندین کشتی به دستور برای وارد کردن قهوه در بندر استانبول غرق شده بودند. در زمان سلطان مراد چهارم، افرادی که قهوه‌خانه‌ای داشتند، برای اولین بار کتک زده می‌شدند و برای بار دوم در کیسه‌ای دوخته و به بسفر انداخته می‌شدند. این ممنوعیت‌ها گاهی اوقات موقت و اغلب نادیده گرفته می‌شدند. (به همین ترتیب، دولت چارلز دوم انگلستان تلاش کرد که قهوه‌خانه‌ها را به عنوان تجمع‌های براندازانه سرکوب کند - ممنوعیت چند روزه بود  خیلی دیر‌تر، دولت جمهوری مصطفی کمال آتاتورک سعی کرد قهوه‌خانه‌ها را در روستاهای ترکیه ممنوع یا منع کند و گفت که آنها محل تلف شدن وقت مردان هستند). درنهایت مقامات متوجه شدند که به نفع آنها است که این تجارت را مالیات‌بندی کنند، نه سرکوب آن. پانزده سال پس از ورود قهوه به استانبول، یک تاریخ‌نگار ارمنی نوشت که بیش از 600 قهوه‌خانه وجود داشت.

درست کردن قهوه ترکی به خوبی کار آسانی نیست  و ترک‌های بزرگ عثمانی آشپز قهوه متخصص نگه می‌داشتند. سلطان سلیمان یک "قهوه چی باشی" یا آشپز قهوه اصلی داشت و این عمل به یک سنت برای سلاطین تبدیل شد. برای نشان دادن تمدن سلطه خود، آنها قهوه‌خانه‌های باشکوهی را در بخش‌های تازه فتح شده امپراتوری عثمانی ساختند

گسترش بین‌المللی

اروپای غربی

  اتاق شرقی، کافه فلوریان، ونیز، که از سال 1720 فعال است

از امپراتوری عثمانی، نوشیدن قهوه به اروپای غربی گسترش یافت و احتمالاً ابتدا در ونیز معرفی شد، جایی که به عنوان دارو مصرف می‌شد. مصرف‌کنندگان اولیه مسافرانی بودند که آن را برای استفاده شخصی وارد می‌کردند. سایر کاربران اولیه دانشمندان مشتاق بودند: اشراف‌زادگانی که به جهان خارج کنجکاو بودند و حاضر به امتحان محصولات نامأنوس بودند. از آنجا که این پذیرندگان اولیه سعی داشتند قهوه اصلی را تکرار کنند، احتمالاً قهوه ترکی درست یا حداقل چیزی شبیه به آن را می‌نوشیدند. به عنوان مثال، ژان دو تنوت ابریک های اصلی را از امپراتوری عثمانی وارد کرد.

با این حال، اکثر اروپاییان اوایل مدرن از قهوه خوششان نمی‌آمد. که یک طعم آشنا است و به ویژه از نسخه سیاه و تلخ ترکی خوششان نمی‌آمد. در هر صورت، خیلی گران بود: در فرانسه، دانه‌های قهوه معادل 8,000 دلار امروزی به ازای هر کیلو فروخته می‌شد.  قهوه تا زمانی که برای کام اروپاییان جذاب شود و قیمت آن به طرز چشمگیری کاهش یابد، به نوشیدنی محبوب تبدیل نشد.
انحصار قهوه یمن توسط هلندی‌ها شکسته شد، که توانستند گیاهان قهوه قابل کشت را از موکا به دست آورند و آن‌ها را در امپراتوری خود در جاوا تکثیر کنند. سپس فرانسوی‌ها پیروی کردند، که درختی را در باغ گیاه‌شناسی پاریس کاشتند؛ ادعا شده است که "این درخت مقدر بود تا مبدأ بیشتر قهوه مستعمره‌های فرانسوی، همچنین آمریکای جنوبی، آمریکای مرکزی و مکزیک باشد"،یعنی بیشتر قهوه جهان، اگرچه این را "یک داستان جذاب" نامیده‌اند. زمان انقلاب فرانسه، 80% قهوه جهان در آمریکا‌های کاشته شده بود و قهوه فرانسوی در قاهره جایگزین محصول یمنی شده بود. حتی به موکا خود نیز صادر می‌شد. قیمت قهوه به حدی کاهش یافت که تا اواسط قرن هجدهم برای شهروندان فرانسوی همه طبقات قابل دسترس بود.

لوح مد، پاریس، 1694: پرنسس دو بورنونویل قهوه را در لباس "ترکی" می‌نوشد (نیکلا بونار: کتابخانه ملی فرانسه)

هنگامی که قهوه در نهایت محبوب شد، آنچه سرو می‌شد قهوه ترکی واقعی نبود، بلکه محصول رقیق‌شده زیادی با آب (بسیار ضعیف‌تر از اسپرسوی امروزی) یا شیر و شیرین شده با شکر بود. "ترکیب قهوه با شیر تازه یک نوشیدنی ترکی را به یک نوشیدنی فرانسوی تبدیل کرد". در سال 1689 نیز، در مقاله‌ای برای دانشمندان همکارش در انجمن سلطنتی لندن، جان هاوتون با تأکید بر مبدأ عثمانی قهوه، گفت که قهوه بسیار خوبی با جوشاندن دانه‌ها در مقدار زیادی آب و رها کردن آن‌ها برای نشستن به دست می‌آید که مایع قرمز و شفافی به دست می‌آید، که قهوه ترکی نیست.
با این حال، ارتباط "ترکی" به شدت ترویج شد، زیرا کنایات بیگانه آن، به فروش نوشیدنی جدید کمک کرد. صاحبان قهوه‌خانه‌ها عمامه می‌پوشیدند یا به مغازه‌های خود نام‌های مانند "سر ترک" می‌دادند. به ویژه در فرانسه شیفتگی برای چیزهای ترکی وجود داشت: لوح‌های مد اشراف‌زادگان را در حال نوشیدن قهوه در حالی که به عنوان سلطان‌ها لباس پوشیده‌اند و خدمتکارانی در لباس مغرب را به تصویر می‌کشیدند. ارزش پزشکی آن نیز بر آن تأکید شد: در فرانسه زمانی محبوب شد که پزشکان توصیه کردند قهوه با شیر برای سلامتی خوب است. در انگلیس، اولین تبلیغ (1652) برای یک قهوه‌خانه - متعلق به پاسکوا روزه، یک ارمنی از راگوزا (دوبروونیک کنونی) - ادعا می‌کرد که ترک‌ها "با سنگ کلیه، نقرس، آبرویی و اسکوربوت دچار نمی‌شوند" و "پوست آن‌ها بسیار شفاف و سفید است". با این حال، محصول روزه به اندازه‌ای ضعیف بود که می‌توانست به صورت نیم‌پیمانه (485 میلی‌لیتر) بر معده خالی نوشیده شود، که ویژگی قهوه ترکی واقعی نیست. اگر در آکسفورد یا پاریس قهوه‌خانه‌های "ترکی" وجود داشتند، منابع تاریخی ذکر شده نشان نمی‌دهند که آنها قهوه به شیوه ترکی سرو می‌کردند.
واقعیت این است که تأثیر عثمانی بیشتر بر فرهنگ کافه های اروپایی بود. "کافه و رستوران، به جای اینکه خلق انگلیسی و فرانسوی باشند، در واقع وارداتی از مکه، قاهره و قسطنطنیه بودند" که خارج از دامنه این مقاله قرار می‌گیرد.

آمریکا

اولین کسی که ممکن است قهوه را به آمریکا آورده باشد، کاپیتان جان اسمیت بوده باشد و از آنجا که او در خدمت ترک ها بوده است (او برده شده و به عشیقه پاشا داده شده بود) ، احتمالاً آن را به شیوه ترکی تهیه کرده است. بدین ترتیب، تا سال 1683 ویلیام پن به قیمت بالای قهوه در پنسیلوانیا اعتراض کرده بود.

افول

در قرن بیستم، به ویژه در زمان جنگ و دهه 1950، کمبود در ترکیه به این معنی بود که قهوه برای سال‌ها به ندرت در دسترس بود یا با نخودچی و سایر مواد باطل می‌شد. عادات تغییر کرد؛ فرهنگ قدیمی قهوه کاهش یافت؛ قهوه‌نوش اپیکوری کمتر به چشم می‌خورد. در حالی که همچنان در سنت ترکیه مهم است، امروزه ترک‌ها بیشتر از قهوه چای می‌نوشند. بررسی مناطق ترکیه نشان داد که در برخی مناطق "قهوه" بدون استفاده از دانه‌های قهوه ساخته می‌شود. تا سال 2018 گفته شده است که تنها در استانبول بیش از 400 فروشگاه استارباکس وجود دارد و جوانان ترک به قهوه موج سوم روی آورده‌اند. محبوب‌ترین برند در ترکیه نسکافه است. با این حال، یونسکو فرهنگ و سنت قهوه ترکی را در فهرست نمایندگی میراث فرهنگی ناملموس بشری ثبت کرده است،و "هنوز هم عاشقان حقیقی وجود دارند که هرگز طعم قهوه ترکی را به هیچ چیز دیگری تعویض نخواهند کرد"

فرهنگ
فال قهوه

قهوه ترک

پسماندهای باقی مانده پس از نوشیدن قهوه ترکی گاهی اوقات برای تعبیر فال استفاده می‌شود، که به این عمل تسه‌گرافی گفته می‌شود.فنجان به پایین برگردانده می‌شود تا خنک شود و الگوهای تفسیر شده از تفاله‌های قهوه قرار داده می‌شود.

عروسی ترکیه

علاوه بر اینکه یک نوشیدنی روزمره است، قهوه ترکی همچنین بخشی از آیین سنتی عروسی ترکیه است. به عنوان مقدمه ای بر ازدواج، والدین داماد (در صورت عدم حضور پدر، مادر و یک عضو مسن خانواده وی) باید به خانواده دختر جوان مراجعه کنند تا درخواست دست عروس آینده و برکت والدینش را بر ازدواج پیش رو داشته باشند. در طول این ملاقات، عروس آینده باید قهوه ترکی را برای مهمانان آماده و سرو کند. برای قهوه داماد، عروس آینده گاهی اوقات به جای شکر از نمک استفاده می‌کند تا شخصیت وی را ارزیابی کند. اگر داماد قهوه‌اش را بدون هیچ نشانه‌ای از ناخرسندی بنوشد، عروس آینده فرض می‌کند که داماد خوش‌خلق و صبور است. از آنجایی که داماد از قبل به عنوان طرف متقاضی به خانه دختر آمده است، در واقع او است که در حال گذراندن امتحانی است و آداب و رسوم ایجاب می‌کند که او این هدیه خاص را از طرف دختر با لبخند کامل بپذیرد. با این حال، در برخی مناطق، "اگر قهوه بدون هیچ کفی دم شود، این به معنای 'شانسی برای تو وجود ندارد، است.

اسامی و تنوع

درباره نام آن اختلاف نظر وجود دارد، مثلاً در برخی وابستگی‌های قبل از امپراتوری عثمانی، بیشتر به دلیل احساسات ملی‌گرایانه یا رقابت سیاسی با ترکیه.

 
قهوه ترکی سنتی چک یا اسلواکی درست شده از دانه‌های قهوه آسیاب شده که با آب جوش ریخته می‌شود.

ارمنستان

این نوع قهوه قوی استاندارد خانوارهای ارمنی است. تفاوت اصلی این است که در قهوه ارمنی از هل استفاده می‌شود. ارمنی‌ها این قهوه را هنگام سکونت در جزیره کرفو معرفی کردند، که به دلیل منشأ شرقی آن به عنوان "قهوه شرقی" شناخته می‌شود. کرفو که هرگز جزء قلمرو عثمانی نبوده است، قبل از معرفی آن توسط ارمنی‌ها، فرهنگ قهوه سنتی عثمانی نداشته است.طبق اطلاعات مجموعه خاطرات روبن پرسی توسط روزنامه‌نگار توماس بایرلی، یک ارمنی در اروپا در سال 1674 یک کافه‌شاپ را افتتاح کرد، زمانی که قهوه در غرب در حال رواج شدن بود.
اصطلاح "قهوه ترکی" همچنان در بسیاری از زبان‌ها استفاده می‌شود، اما در زبان ارمنی یا به آن "قهوه ارمنی" (հայկական սուրճ, haykakan surč) می‌گویند و یا "قهوه سیاه" (սեւ սուրճ, sev surč) که به روش سنتی آماده شده بدون شیر یا خامه اشاره دارد. اگر شیرین نباشد، در ارمنستان به آن "تلخ" (դառը یا daruh) می‌گویند، اما معمولاً با مقداری قند (normal) دم کشیده می‌شود. ارمنی‌ها گاهی همراه قهوه، کیک باقلوا، گاتا یا نازوک سرو می‌کنند.

جمهوری چک،اسلواکی،لهستان،لیتوانی

در جمهوری چک، اسلواکی، لهستان و لیتوانی، نوشیدنی به نام "قهوه ترکی" (turecká káva یا turek) بسیار محبوب است، اگرچه در چند دهه اخیر، فرم‌های دیگر تهیه قهوه مانند اسپرسو طرفدار بیشتری پیدا کرده و محبوبیت turek را کاهش داده است. معمولاً turek دیگر در کافه‌ها سرو نمی‌شود، اما در رستوران‌ها، کیوسک‌ها و خانه‌ها تهیه می‌شود. فرم قهوه ترکی در چک و اسلواکی با قهوه ترکی در ترکیه، جهان عرب و کشورهای بالکان متفاوت است، زیرا از قوری کب (cezve) استفاده نمی‌شود و به جای آن مقدار مورد نظر قهوه آسیاب شده را در فنجان ریخته و آب جوش یا تقریباً جوش روی آن ریخته می‌شود. در سال‌های اخیر، قهوه ترکی همچنین با استفاده از قوری کب (džezva به زبان چکی) تهیه می‌شود، اما معمولاً منظور از قهوه ترکی روش بالا است. همین روش در لهستان و لیتوانی نیز برای تهیه قهوه استفاده می‌شود.

یونان

در یونان، قهوه ترکی قبلاً به سادگی با عنوان "ترکی" (τούρκικος) شناخته می‌شد. اما تنش‌های سیاسی با ترکیه در دهه 1950 منجر به استفاده از اصطلاح سیاسی "قهوه یونانی" (ελληνικός καφές) شد که پس از تهاجم ترکیه به قبرس در سال 1974 محبوبیت بیشتری پیدا کرد. به این ترتیب که "قهوه ترکی" به "قهوه یونانی" تبدیل شد با جایگزینی یک کلمه یونانی به جای کلمه دیگر، در حالی که وام واژه عربی که معادل یونانی ندارد، تغییر نکرد. حتی در دهه 1990 کمپین‌های تبلیغاتی برای ترویج نام "قهوه یونانی" انجام شد.

نام ظرف دم‌کردن قهوه در یونان اصلی "بریکی" (μπρίκι) و در قبرس "تزیسوس" (τζισβές) است.

یوگسلاوی

فنجان قهوه در جزوه،در بوسنی

در بوسنی و هرزگوین، قهوه ترکی "قهوه بوسنیایی" (bosanska kahva) نیز نامیده می‌شود که کمی با نمونه ترکی آن متفاوت تهیه می‌شود. تفاوت در آن است که وقتی آب به جوش می‌آید، مقداری از آن برای بعد کنار گذاشته می‌شود، معمولاً در فنجان قهوه. سپس قهوه به جزوه (džezva) اضافه شده و آب باقی مانده در فنجان به آن اضافه می‌شود. همه چیز دوباره روی منبع گرما قرار می‌گیرد تا به جوش آید که این فرایند فقط چند ثانیه طول می‌کشد چون قهوه از قبل بسیار داغ است.

در صربستان، اسلوونی، مقدونیه شمالی، مونتهنگرو و کرواسی به آن "قهوه ترکی" (turška kava / turska kava / турска кафа / turska kafa)، "قهوه داخلی" (domača kava, домаћа кафа / domaća kafa / domaća kava) یا صرفاً "قهوه" (kava, кафа / kafa) گفته می‌شود. این قهوه تقریباً مشابه نمونه ترکی است. در صربستان، قهوه ترکی همچنین "قهوه صربی" (српска кафа / srpska kafa) خوانده می‌شود. رایج‌ترین نام "قهوه داخلی" (domaća kafa) است.