قهوه ترک: تجربه ای تاریخی از دل فرهنگ های شرقی

پیشینه قهوه ترک: ترکیب سنت و تاریخ در فنجانی کوچک

قهوه ترک یکی از اصیل ترین و قدیمی ترین روش های دم کردن قهوه،تجربه ایی از عطر و طعم را ارائه میدهد. این قهوه در فنجان های کوچک " kahve fincani" سرو میشودو روش تهیه آن به نوعی هنری خاص تبدیل شده است که ریشه در فرهنگ های غنی شرقی دارد.

روش آماده سازی قهوه ترک:

قهوه ترک با آسیاب بسیار ریز دانه های قهوه تهیه میشود،به طوری که پودر آن شبیه آرد است.این پودر در ظرفی به نام جزوه یا ایبریک یا آب سرد و معمولا" شکر  ترکیب میشود. نکته جالب این است که قهوه ترک نیازی به فیلتر ندارد و تفاله ها در فنجان باقی می مانند. فرآیند دم کردن شامل حرارت دادن آهسته روی شعله مستقیم است،تازمانی که کف روی سطح قهوه تشکیل میشود.

این کف به‌عنوان نشانه‌ای از کیفیت قهوه ترک محسوب می‌شود و در سرو نهایی بسیار اهمیت دارد. قهوه معمولاً همراه با خوراکی‌های شیرین مانند لوکوم سرو می‌شود.

یک سنت باستانی دیگر شامل قرار دادن جزوه پر شده با قهوه در یک بشقاب پر از ماسه داغ است. بشقاب روی شعله باز گرم می شود، بنابراین به ماسه اجازه می دهد تا کنترل کامل گرما را به دست بگیرد. گرمایی که توسط ماسه ایجاد می شود، باعث می شود که قهوه به سرعت به سطح کف کند. گرما همچنین می تواند با عمق جزوه  در ماسه تنظیم شود. این فرآیند معمولاً سه تا چهار بار تکرار می شود و سپس قهوه در فنجان های کوچک به نام فنجان های دمیتاس سرو می شود.
میزان شکر هنگام سفارش قهوه مشخص می شود. ممکن است بدون شکر (ترکی: sade kahve)، با شکر کم یا متوسط (ترکی: az şekerli kahve، orta şekerli kahve یا orta kahve یا شیرین ترکی: çok şekerli kahve) ) باشد. قهوه اغلب همراه با چیزی کوچک و شیرین برای خوردن، مانند لوزینه ترکی، سرو می شود.گاهی اوقات با هل، مسطیک، سالپ یا کهربا طعم دار می شود. مقدار زیادی از پودر قهوه ازجزوه  به فنجان منتقل می شود؛ در فنجان، بخشی در کف نشین می شود اما بخش زیادی در معلق باقی می ماند و همراه با قهوه مصرف می شود.

ویژگی‌های خاص قهوه ترک:

• عطر و طعم غنی: قهوه ترک با آسیاب بسیار ریز و روش دم کردن خاص، عطر و طعم منحصربه‌فردی دارد.
• روش سرو ویژه: قهوه ترک در فنجان‌های کوچک چینی سرو می‌شود و اغلب با آب سرد همراه است تا دهان قبل از نوشیدن تازه شود.
• تفاوت در میزان شکر: قهوه ترک به سه شکل بدون شکر (ساده)، کم‌شکر و شیرین تهیه می‌شود.

تاریخچه قهوه در ترکیه:

نوشیدن قهوه ترک به قرن 16 میلادی و امپراتوری عثمانی بازمی‌گردد. اولین قهوه‌خانه‌ها در استانبول تأسیس شدند و به زودی به مراکز فرهنگی و اجتماعی تبدیل گردیدند. در این قهوه‌خانه‌ها، مردم علاوه بر نوشیدن قهوه، به فال‌گیری، قصه‌گویی و گفتگوهای اجتماعی می‌پرداختند. پسماندهای باقی مانده پس از نوشیدن قهوه ترکی گاهی اوقات برای تعبیر فال استفاده می‌شود، که به این عمل تسه‌گرافی گفته می‌شود.فنجان به پایین برگردانده می‌شود تا خنک شود و الگوهای تفسیر شده از تفاله‌های قهوه قرار داده می‌شود.

قهوه ترک از استانبول به اروپا راه یافت و به یکی از پایه‌های فرهنگ قهوه‌نوشی تبدیل شد. واژه "قهوه" در زبان‌های مختلف از کلمه ترکی "kahve" گرفته شده است.

تأثیرات فرهنگی و جهانی قهوه ترک:

قهوه ترک نه تنها به‌عنوان یک نوشیدنی، بلکه به‌عنوان یک تجربه فرهنگی شناخته می‌شود. این نوشیدنی به ثبت میراث فرهنگی ناملموس یونسکو رسیده و همچنان در مراسم‌ها و مهمانی‌های ترکیه جایگاه ویژه‌ای دارد.

قهوه ترک در عصر مدرن:

اگرچه قهوه ترک همچنان محبوبیت خود را حفظ کرده است، امروزه نوشیدنی‌های دیگری نظیر اسپرسو و قهوه موج سوم نیز جایگاه خود را در ترکیه پیدا کرده‌اند. برندهای بین‌المللی مانند استارباکس و نسکافه در ترکیه محبوبیت زیادی دارند، اما قهوه ترک هنوز هم برای عاشقان قهوه جایگاه خاصی دارد.

قهوه در ارمنستان:

این نوع قهوه قوی استاندارد خانوارهای ارمنی است. تفاوت اصلی این است که در قهوه ارمنی از هل استفاده می‌شود. ارمنی‌ها این قهوه را هنگام سکونت در جزیره کرفو معرفی کردند، که به دلیل منشأ شرقی آن به عنوان "قهوه شرقی" شناخته می‌شود. کرفو که هرگز جزء قلمرو عثمانی نبوده است، قبل از معرفی آن توسط ارمنی‌ها، فرهنگ قهوه سنتی عثمانی نداشته است.طبق اطلاعات مجموعه خاطرات روبن پرسی توسط روزنامه‌نگار توماس بایرلی، یک ارمنی در اروپا در سال 1674 یک کافه‌شاپ را افتتاح کرد، زمانی که قهوه در غرب در حال رواج شدن بود.
اصطلاح "قهوه ترکی" همچنان در بسیاری از زبان‌ها استفاده می‌شود، اما در زبان ارمنی یا به آن "قهوه ارمنی" (հայկական սուրճ, haykakan surč) می‌گویند و یا "قهوه سیاه" (սեւ սուրճ, sev surč) که به روش سنتی آماده شده بدون شیر یا خامه اشاره دارد. اگر شیرین نباشد، در ارمنستان به آن "تلخ" (դառը یا daruh) می‌گویند، اما معمولاً با مقداری قند (normal) دم کشیده می‌شود. ارمنی‌ها گاهی همراه قهوه، کیک باقلوا، گاتا یا نازوک سرو می‌کنند.