قهوه:تاریخچه،انواع و روش های تهیه این نوشیدنی محبوب جهانی

قهوه از کجا آمده؟

قهوه، این نوشیدنی شگفت‌انگیز که امروز صبح‌های بسیاری از ما بدون آن شروع نمی‌شود، از یک دانه کوچک آغاز شد. اما این دانه، تنها یک بذر ساده نیست؛ بلکه آغازگر یک سفر پیچیده تاریخی، اقتصادی و فرهنگی در سراسر دنیاست. در این مقاله از جمال کافه، به شما نشان می‌دهیم قهوه از کجا آمده، چگونه کشف شد، چه گونه‌هایی دارد، چگونه فرآوری می‌شود و چرا این‌همه مهم است.

دانه قهوه چیست و از کجا می‌آید؟

دانه قهوه در واقع بذر گیاهی به نام کافئا (Coffea) است. این بذر درون میوه‌ای به رنگ قرمز یا بنفش که به آن گیلاس قهوه می‌گویند، قرار دارد. با اینکه این دانه‌ها از نظر علمی «بذر» هستند، در بازار به آن‌ها «دانه قهوه» گفته می‌شود. هر گیلاس معمولاً دو دانه دارد که به هم چسبیده‌اند، اما در حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد، فقط یک دانه تکی تولید می‌شود که به آن پی‌بری (Peaberry) می‌گویند؛ دانه‌ای که بسیاری معتقدند طعمی خاص‌تر و قوی‌تر دارد.

دانه‌های قهوه از نظر زیست‌شناسی، شبیه به دانه‌های دیگر مانند بادام برزیلی یا برنج سفید هستند، زیرا عمدتاً از اندوسپرم تشکیل شده‌اند؛ بخشی که انرژی لازم برای رشد گیاه را تأمین می‌کند.

دو گونه مهم قهوه: عربیکا و روبوستا

در دنیای قهوه، دو گونه از گیاه کافئا بیش از بقیه شناخته‌شده‌اند:

• عربیکا (Coffea arabica): طعمی ملایم‌تر، اسیدیته بیشتر، حدود ۶۰٪ از تولید جهانی.

• روبوستا (Coffea canephora): طعمی تلخ‌تر و کافئین بالاتر (تا ۴٪)، حدود ۴۰٪ از تولید جهانی.

به دلیل تفاوت در میزان کافئین، طعم، و مقاومت در برابر آفات، این دو نوع برای کاربردهای مختلفی استفاده می‌شوند. در جمال کافه می‌توانید هر دو نوع دانه قهوه را بسته به ذائقه و کاربرد خود تهیه کنید.

کشف قهوه: افسانه یا واقعیت؟

افسانه‌ای که سال‌ها نقل شده است، داستان یک چوپان اهل اتیوپی به نام کالدی است که در حدود سال ۸۵۰ میلادی متوجه شد بزهایش پس از خوردن نوعی میوه قرمز، انرژی و تحرک بیشتری پیدا می‌کنند. این کشف تصادفی، سرآغازی شد بر راهی طولانی برای جهانی شدن قهوه.

پس از اتیوپی، قهوه راهی یمن شد و از طریق بندر معروف مخا به دیگر نقاط جهان رسید. به همین دلیل است که هنوز هم اصطلاحاتی مثل قهوه موکا یا لاته موکا در دنیای قهوه به گوش می‌رسد.

جدول زمانی گسترش قهوه در جهان

• حدود 850 میلادی – کشف اولیه در اتیوپی (افسانه کالدی)

• قرن 15 – پرورش در یمن و صادرات از بندر مخا

• 1600 – ورود به هند (چیکماگالور)

• 1616 – ورود به اروپا

• 1699 – شروع کشت در جاوا (اندونزی)

• 1730 – ورود به کارائیب و آمریکای جنوبی

• 1865 – آغاز فروش خرده‌فروشی قهوه تست‌شده در پیتسبورگ، آمریکا

• 1950 – توسعه قهوه فوری با روش‌های اسپری خشک و خشک‌کردن یخچالی

کمربند قهوه کجاست؟

قهوه در محدوده‌ای به نام کمربند قهوه رشد می‌کند که بین دو مدار رأس‌الجدی و رأس‌السرطان قرار دارد. این ناحیه شامل کشورهای واقع در استوای آفریقا، آمریکای لاتین و آسیا می‌شود. خاک آتشفشانی، بارندگی منظم و دمای ملایم باعث رشد بهتر گیاه قهوه می‌شوند.

برزیل با سهم ۴۵٪ از صادرات جهانی قهوه، بزرگ‌ترین تولیدکننده دانه قهوه در جهان است. پس از آن، کشورهایی مانند ویتنام، کلمبیا و اتیوپی جایگاه‌های بعدی را دارند. اگر به دنبال قهوه اصل و مرغوب برزیلی یا آفریقایی هستید، حتماً به فروشگاه جمال کافه سر بزنید.

فرآوری قهوه: از درخت تا فنجان

پس از برداشت میوه‌های قهوه (معمولاً با دست)، دو روش اصلی برای فرآوری وجود دارد:

• روش تر (شسته شده): گیلاس‌ها از دانه جدا شده، خیسانده و شسته می‌شوند.

• روش خشک: میوه‌ها به طور کامل در آفتاب خشک می‌شوند. این روش اگر با دقت انجام شود، طعم میوه‌ای خاصی به دانه می‌دهد.

نوع خاصی از فرآوری هم در آسیا با همکاری یک جانور به نام زباد انجام می‌شود. این حیوان گیلاس‌های رسیده را می‌خورد و دانه‌ها را پس از عبور از دستگاه گوارشش خارج می‌کند. این قهوه به نام کوپی لواک شناخته می‌شود و از گران‌قیمت‌ترین قهوه‌های دنیا محسوب می‌شود.

ساختار دانه قهوه

دانه قهوه از چندین لایه تشکیل شده است:

• پوست بیرونی (exocarp)

• پالپ (mesocarp)

• لایه مخاطی (mucilage)

• پوست نقره‌ای (silver skin)

• پوست کاغذی (parchment)

دانه‌ای که هنوز فرآوری نشده باشد، به نام دانه قهوه سبز شناخته می‌شود. این دانه‌ها بوی خاصی ندارند و تنها پس از رُست شدن (برشته شدن) عطر و طعم دلپذیر قهوه در آن‌ها پدیدار می‌شود.

ترکیبات شیمیایی قهوه

دانه قهوه حاوی ترکیبات متعددی است:

• کافئین: ترکیب محرک اصلی

• کلروژنیک اسید: آنتی‌اکسیدان

• روغن‌های فرار: ایجاد طعم و عطر

• کربوهیدرات‌ها، اسیدهای آمینه و لیپیدها

ترکیب این مواد است که باعث تفاوت طعم بین انواع قهوه می‌شود. اگر به دنبال قهوه‌ای متعادل، ملایم و خوش‌عطر هستید، پیشنهاد ما در جمال کافه، دانه‌های عربیکای رُست متوسط است.

واژه‌شناسی «قهوه»

واژه قهوه از کلمه عربی قَهوه (qahwah) آمده که به معنای «نوشیدنی نیروزا» یا در برخی منابع، «شراب» است. این واژه به ترکی وارد شده به صورت kahve و سپس به زبان‌های اروپایی مانند ایتالیایی (caffè) و فرانسوی (café) راه یافته است.

برخی نیز معتقدند نام قهوه از منطقه کافا (Kaffa) در جنوب غربی اتیوپی، زادگاه گیاه کافئا، گرفته شده است.

 قهوه فقط یک نوشیدنی نیست

قهوه پلی است بین فرهنگ‌ها، اقتصاد، تاریخ و ذائقه‌ها. این دانه کوچک، هزاران سال سفر کرده تا به میز صبحانه من و شما برسد.

خرید قهوه از فروشگاه جمال کافه

اگر شما هم به دنبال خرید قهوه اصل، قهوه عربیکا، روبوستا، قهوه فوری یا تجهیزات قهوه‌سازی هستید، پیشنهاد می‌کنیم از فروشگاه تخصصی خرید قهوه ما در جمال کافه بازدید کنید.

همچنین برای یادگیری بیشتر، می‌توانید به کانال تلگرام یا پیج اینستاگرام جمال کافه بپیوندید و از جدیدترین مطالب دنیای قهوه لذت ببرید.